اسپاسم یا گرفتگی عضلات کمر یکی از شایع‌ترین شکایاتی است که افراد را به مطب پزشکان می کشاند. کمردرد نخستین علت مراجعه بیماران به متخصصین ارتوپدی و جراحان مغز و اعصاب و به طور کلی سومین علت مراجعه بیماران به پزشک می‌باشد. حدود 80 درصد (حدود سه چهارم) مردم در طی عمر خود حداقل یک بار دچار کمر درد مى شوند وآن را تجربه می‌کنند. زندگى ماشینى و عدم تحرک بدنى یکى از عواملى است که باعث ابتلا به کمر درد مى شود.
ستون مهره‌ها از اجزای مختلف و متعددی تشکیل شده که هر یک از آنها ممکن است آسیب ببیند و سبب کمردرد شود درد پشت در نتیجه فشار مکانیکی یا آسیب دیدن ستون مهره‌ها ایجاد می شود، ولی معمولا از شدت آن کاسته می‌گردد، اما اگر کمردرد برای مدت طولانی باقی بماند یا شدید باشد، باید بررسی‌های دقیق‌تری صورت گیرد. دراین مقاله طی چند قسمت به ارائه مطالبی در مورد کمردرد می پردازیم.
کلینیک فیزیوتراپی باران
ادامه مطلب را ببینید ...
انواع کمردرد
از مهم‌ترین موارد می‌توان به کمردرد غیراختصاصی، بیرون‌زدگی دیسک، درد سیاتیک و آرتروز اشاره کرد.
کمردرد غیراختصاص: درد کوتاه مدتی است که به طور کامل بهبود می‌یابد و علت دقیق آن نیز مشخص نمی‌شود. ممکن است به علت کشیده شدن رباط‌ها یا بافت‌های نرم اطراف ستون مهره‌ها ایجاد شده باشد.
بیرون زدن دیسک: با بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن یا چرخیدن ستون مهره‌ها ایجاد شده و درد شدیدی در پشت و شاید پاها بروز می‌کند و اگر دیسکی بیرون بزند، برای همیشه ضعیف‌تر از دیسک‌های سالم خواهد بود و باز هم می‌تواند سبب ایجاد درد شود.
درد سیاتیک: اگر بیرون‌زدگی دیسک روی اعصاب سیاتیک فشار وارد کند، دردی به نام درد سیاتیک ایجاد می‌شود که بهبودی آن نیاز به زمان بیشتری دارد و اگر علائمی مانند بی‌حسی در کشاله ران، ناتوانی در کنترل مثانه یا روده یا ضعف شدید پاها بروز کند، احتمالا عصب، صدمه شدیدتری دیده است و اگر درد به تدریج و در طول ماه‌ها ایجاد شده و بدون ارتباط با حرکت بر شدت آن اضافه شود و به ویژه اگر با مشکلات دیگری نظیر کاهش وزن همراه باشد، مشکل جدی‌تر است و باید بررسی‌های دقیقی انجام گیرد.
آرتروز کمری: ارتباط مشخصی بین وجود تغییرات فرسایشی در مهره‌ها و کمردرد وجود ندارد، به عبارت دیگر تمام کسانی که دچار تغییرات فرسایشی هستند، مبتلا به کمردرد نمی‌شوند.
برخی افراد دچار کمردرد مزمن هستند و علت آن: آرتروز کمری، بیرون‌زدگی دیسک، حرکت اضافی مفصل، تنگی مجرای نخاع و بیماری‌های دیگر مانند فیبرومیالژی (درد منتشر در بدن)، عفونت‌ها مثل سل و عفونت مهره‌ها در معتادان به مواد مخدر تزریقی، اسپوندیلیت انکیلوزان (نوعی بیماری التهابی که مردان جوان را گرفتار می‌کند و کمردرد با استراحت بیشتر و با حرکت کمتر می‌شود)، اختلالات استخوانی (مانند پوکی و نرمی استخوان)، تومورها و مشکلات شکمی و لگنی است.
علل کمردرد
نشانه‌هایش چیست و چه‌طور می‌توانیم آن را تشخیص بدهیم؟ درد پشت و سفتی آن و همچنین سختی در حرکت از علایم کشیدگی عضلات پشت است. به همین دلیل هنگام مراجعه به پزشک، از شما در مورد مشکلات احتمالی ستون فقرات سوال خواهد شد و سپس معاینه بدنی صورت می‌پذیرد. اگر مدرکی باشد که پزشک را به مشکلات ستون فقرات مشکوک سازد، وی از وسایل تشخیص برای رد مشکلاتی نظیر فتق دیسک بهره خواهد برد.
اسپاسم یا کشیدگی پشت را باید چقدر جدی بگیریم؟ به هر حال، به هیچ‌وجه نمی‌توان ناراحتی که در اثر درد کمر ایجاد می‌شود را نادیده گرفت. در صورت داشتن کمردرد، انجام امور روزمره بسیار دردناک خواهند بود و درد شدید ممکن است شما را بی‌حرکت سازد. در بیشتر موارد، با استراحت کردن، مشکل کم‌رنگ می‌شود. متاسفانه عود حملات درد، یک قانون است تا یک استثناء، بنابراین در صورت مشاهده ی هر یک از علائم زیر به پزشک مراجعه کنید:
درد شدید، تب ، لرز، تعریق شبانه یا درد غیرمنتظره، دردی که به یکی از اندام‌های تحتانی انتشار می‌یابد و با ضعف در اندام تحتانی یا تغییرات عملکرد مثانه یا روده همراه است؛ دردی که به شدت فعالیت‌های روزانه شما را محدود کرده است؛ علایم و نشانه‌هایی که ظرف یک تا دو هفته بهبود نمی‌یابند.
تشخیص علت درد پشت اغلب آسان نیست، ولی ضروری است که مسایل جدی زمینه ای برطرف شوند. در حقیقت شناخت دقیق علت درد، رویکرد درمانی را تغییر نمی‌دهد. کمردرد ممکن است حاد یا مزمن باشد. کمر درد حاد معمولا 4 تا 6 هفته طول مى‌کشد. کمردرد مزمن برای طولانى مدت ادامه مى یابد و حتى در مواردى ممکن است تمام طول عمر فرد ادامه یابد.
عوامل فیزیولوژیکى کمردرد
علل زیادى براى ایجاد درد کمر وجود دارد که براى درمان مناسب بایستى منشا درد شناخته شود. کمر از قسمت هاى مختلفى تشکیل شده است. استخوان هاى ناحیه کمر یا ستون مهره ها شامل 33 مهره است. بین دو مهره کنار هم، فضاى دیسک وجود دارد که مانند یک بالشتک ، ضربات را می گیرد. هر دیسک شامل یک قسمت محیطى، مشابه تایر است و یک قسمت مرکزى ژله اى دارد. مهره و دیسک به همراه یکدیگر یک تونل حفاظتى درست مى کنند که نخاع و ریشه هاى عصبى را در برمى گیرند که این اعصاب از سوراخ هاى بین مهره اى خارج مى شوند و به قسمت هاى مختلف بدن مى رسند.
کمر همچنین داراى عضلات، رباط ها، تاندون ها و عروق مى باشد. عضلات، نسوج رشته اى هستند که باعث حرکت بدن مى شوند. رباط ها شامل الیاف مویى انعطاف پذیرى هستند که استخوان ها را به یکدیگر مى چسبانند و تاندون ها مسوول اتصال عضلات با استخوان ها هستند . عروق خونى مسوول تغذیه رسانی هستند.
کمردرد ممکن است ناشى از آسیب هر کدام از این قسمت ها باشد. آسیب به نسوج نرم یعنى عضلات، تاندون و رباط باعث کشیدگى یا پارگى مى شود. ولى آسیب به استخوان، اعصاب یا عروق جدى تر تلقى مى شود. همچنین پارگى یا شکاف در لایه خارجى دیسک اجازه مى دهد که قسمت مرکزى به بیرون زده شود و درد یا التهاب ایجاد کند.
ایستادن براى دوره هاى طولانى مدت یا نشستن غیر صحیح ممکن است کمر درد ایجاد نماید. بعضى از ورزش ها نیز ممکن است باعث آسیب کمر شوند. کمردرد اغلب با بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن یا چرخیدن یا وضعیت های نادرست بدن به وجود می آید. ممکن است یک ضایعه در کمر وجود داشته باشد، ولى تا زمانى که یک حرکت پرفشار باعث تشدید آن نشود مشخص نگردد.
علل ناشایع ولى وخیم کمر درد عبارتند از عفونت ها، تومور یا شکستگى ها. در این موارد، اغلب درد شدید و حتى در موقع استراحت و خواب نیز ادامه دارد و در مواردى همراه با تب و کاهش وزن و یا بیمارى هاى زمینه اى مثل پوکى استخوان است. بیمار بایستى درد را مورد توجه قرار دهد و در مواردى که درد ادامه مى یابد به پزشک مراجعه نماید.
بعضى از مواردى که به طور شایع باعث کمردرد مى شوند عبارتند از:
کشیدگى یا پارگى: به دنبال یک سقوط ناگهانى، تصادف اتومبیل یا آسیب ورزشى ممکن است اتفاق بیفتد، حتى در مواردى با بلند کردن یک جسم خیلى سنگین. در این موارد رباط ها ، تاندون ها یا عضلات ممکن است بیش از حد کشیده یا پاره شوند. التهاب نسجى باعث ایجاد درد، حساسیت به لمس و خشکى مى شود که به دنبال بى حرکتى مثلا موقع بیدار شدن از خواب شدیدتر است.
چاقى: ستون مهره مسوول حمل قسمت زیادى از وزن بدن است. وزن زیاد باعث ایجاد فشار و استرس بر کمر به خصوص قسمت پایین کمر مى شود. علاوه بر این چاقى باعث تشدید مواردى چون پوکى استخوان، ساییدگى مفصل و سایر بیمارى هاى موجود در ستون مهره نیز مى تواند شود.
افزایش سن: باعث ضخامت رباط ها و کم آب شدن دیسک مى شود. این تغییرات مى تواند باعث اختلالاتى شود که فشار بر اعصاب ستون مهره وارد کند و علایمى چون درد، بى حسى یا ضعف ایجاد نماید. بیمارى استحاله اى دیسک بین مهره اى، مثالى از تغییرات وابسته به سن در ستون مهره است. به مرور زمان ممکن است دیسک ساختمان و عملکرد طبیعى خود را از دست بدهد. سایش و پارگى در قسمت محیطى دیسک مى تواند باعث بیرون زدگى دیسک و درد شود. در مواردى با وجود پارگى دیسک، آزاد شدن مواد شیمیایى باعث تحریک ریشه عصبى و درد در سرتاسر پا مى شود.
گاهی فقط با بلند کردن یک بار سنگین، کمرمان درد می‌گیرد. بلند کردن نادرست یک بار سنگین یا حتی بلند کردن نادرست وزنه ی ورزشی می‌تواند به درد پشت منجر شود. البته گاهی اوقات علت واضحی هم برای این نوع دردها پیدا نمی‌شود.
این دردها در چه قسمت‌هایی از عضلات پشت‌مان ایجاد می‌شود؟ درد پشت ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات ایجاد شود، ولی بیشتر در قسمت تحتانی پشت دیده می‌شود. حدود یک درصد تمامی موارد کمردرد، ناشی از یک علت زمینه‌ای جدی نظیر شکستگی ستون فقرات به علت ضربه، فتق دیسک کمری ، عفونت یا تومور ستون فقرات هستند. درصد بقیه مربوط به فرسودگی روزانه می‌شوند. گاهی اوقات درست در زمان کشیدگی عضله یا پیچ خوردن رباط، شما متوجه درد می‌شوید. در سایر موارد ناراحتی به تدریج پدید می‌آید. شما ممکن است با ناراحتی از خواب برخیزید. صرف‌نظر از چگونگی شروع درد، معمولا برای پزشک مشکل است که علت دقیق درد را مشخص سازد.
منبع: بخش تغذیه و سلامت تبیان
کلینیک فیزیوتراپی باران
***** پایان قسمت اول ***** ادامه دارد *****
- ۹۴/۰۵/۱۶